Kasyno

Ale dzisiaj myślę tak: czekaj no Ty Zenonie, o tym nie wiesz, a ja tam byłem! I stąd opowiastka…

Francja ad 1978 normalnemu człowiekowi jawiła się jako coś tak niezwykle oddalonego, jak nie przymierzając Mars. Polska prasa przywoływała od czasu do czasu informacje o bliżej nieokreślonych demonstracjach studenckich wokół paryskiej Sorbony, mgliście informując, że dotyczą one Iranu. Ale kto by się tam ekscytował jakimiś irańskimi dążeniami wyrażanymi przez francuskich uczniaków… W Warszawie dziesięć lat po marcowym laniu żadnemu studentowi nie przychodziło już do głowy  by cokolwiek demonstrować.

Szef zawiadomił  mnie, iż w ambasadzie francuskiej za trzy dni odbędzie się egzamin językowy związany z możliwością trzytygodniowego pobytu we Francji –mam tam iść i zachować się jak należy. Deklarowałem co prawda przed laty podstawową znajomość tego języka – ale… Egzamin okazał się dziecinnie prosty. Zapisano: znajomość francuskiego kontaktowa. Wizyta w komórce paszportowej RSW i pytanie: a żarcie i spanie tam dostaniesz? Tak – odparłem, zupełnie nie zdając sobie sprawy z tego, że właśnie pozbawiłem się dolarowej diety. Przepis mówił: gdy żarcie i spanie jest, dieta jednodniowa siedem i pół dolara.

Okęcie.  Dlaczego z tak wielkim plecakiem? Bo na obóz w Pireneje. Kto zaprasza? Ble, ble, ble, jakaś poważna nazwa związana z ministerstwem kultury. Przechodzić! Pamiętam, że lecieliśmy nad Szwajcarią i nawet zapowiedziano międzylądowanie z powodów technicznych. Ale potem samolot najwyraźniej odzyskał wigor i dofrunął jakoś do Paryża. Pociąg w Pireneje odchodził za dwie godziny z Gare du Nord. Tylko jak tam się dostać – te kilkadziesiąt kilometrów od Orly? Specjalnym autobusem. Pięć dolarów bilet. OK., mam, płacę.

Podróż pociągowa prosta, tylko jedna przesiadka, przed dworcem czekał mikrobus, jego kierowca zdumiony, że dotarłem sprawnie i nie wnoszę pretensji. Kilkanaście kilometrów i małe miasteczko Castillon en Couserans. Przed hotelem trójka pozostałych Polaków, dotarli inną trasą, ale trzeba ich było szukać i zbierać w różnych punktach. Psi instynkt podpowiada: bierz pokój z kimś obcym. Dostałem Harolda z Belgii. Dalej byli już tylko Francuzi, trójka z Egiptu, trójka z Nigerii i reszta ekipy belgijskiej, w sumie z pięć osób. Pireneje potężne, ale w tej części z łagodnymi zboczami - coś olbrzymiego odpoczywało pośród wrześniowej, przydymionej już zieleni.

Dwa tygodnie to mnóstwo opowieści. Może kiedyś, przy innej okazji… Nigeryjczyk Tunde tak pokochał mój czerwony, ortalionowy plecak na twardym stelażu, że ani dnia nie dźwigałem go na własnych plecach. Pakowałem do środka przydzielone przez opiekunów butelki z wodą mineralną i zapakowane w folię pieczone kurczaki – Tunde zajmował się resztą. Czasami, podczas pieszych wypraw po górę i pod górę szarzał z wysiłku. Po prostu stawał i robił się szary jak popiół z paleniska. Wtedy trzeba było dać mu piętnaście minut i parę łyków stołowego wina. Marszczył szeroki nos, otrząsał się i dźwigał ładunek dalej. Za skarby nie chciał go oddać.

Po tygodniu znałem wszystkich i wszystko wokół. Nawet mera miasteczka – kiedyś zwiał z pociągu transportującego go do Oświęcimia, mnóstwo czasu spędził pośród kieleckich chłopów, klął jak prawdziwy polski szewc. Belgowie z powodu zażyłości z Haroldem uznali mnie za swojego. Podobno Harold poinformował ich, że po pierwszej, piekielnie ciężkiej wycieczce w góry wpadłem do pokoju i bez chwili namysłu włożyłem zbolałe nogi do bidetu. Łazienki były na korytarzach. A bidety w każdym pokoju… Harold uznał, że można mnie dokooptować do jego grupy jako faceta kompletnie normalnego. W bidecie prał bowiem skarpetki i także moczył nogi.

Belgowie wpadli na pomysł: wypożyczają samochód i jedziemy do… Monte Carlo! Ich trójka i ja. Zrzutka po sto pięćdziesiąt dolarów od głowy. No to zostaję – mam już w gotówce tylko dwa i pół. Jedyna w ekipie belgijska dama skwitowała to jednak tak: będziemy jechać i pić, pić i jechać, potrzebujemy kierowcy, Marek nic nie płaci, będzie jeździł! Jeśli Marion coś powiedziała reszta kładła uszy po sobie i wykonywała. Duża, serdeczna kobita, potrafiła przyłożyć Haroldowi taką blachę w czoło, że ten natychmiast wypluwał pite właśnie w barze piwo.

Następnego dnia jakiś umyślny przywiózł pod nasz hotel zamówione auto. Piekielny Citroen GS combi. Opiekunowie grupy coś tam mamrotali, ale nie opierali się zbytnio, chcą jechać niech jadą, bagaże w końcu zostają w hotelu. Ruszyliśmy najpierw po pirenejskich drogach, potem był zjazd nad Morze Śródziemne i podróż pod palmami. Spaliśmy na plażach dwie noce, marne domki campingowe, ale zawsze to dach nad głową inny od samochodowego. Trzeciego dnia wjechaliśmy do księstwa Rainiera. I od razu było wiadomo, że musimy obejrzeć co jest do obejrzenia i spieprzać z tej krainy rozkoszy, ceny przyprawiały o zawrót głowy nawet Belgów. Stanęło na tym, że ubieramy się jako tako i idziemy zwiedzić Grand Casino. Do czwartej po południu grupa turystyczna, bez nakazu posiadania stroju wieczorowego. Później dwie godziny przerwy – i jak nie masz smokingu to spadaj.

Słynne kasyno w dzień to jak cyrk bez oświetlenia. Harold twierdził, że jak jego mama bez makijażu. Środek wytłumiony, plusze i ciężkie kotary, było już trochę więcej wrażenia. Posnuliśmy się wokół stołów do gier karcianych, w końcu ruletka. Najprawdziwsza, z pędzącym kołem i pokrzykiwaniami nieco znudzonego krupiera „fait vos jeux”. Szczęk żetonów, przepychanki przy obstawianiu kolorowych pól, „rien ne va plus” – i jazda, rusza nerwowo skacząca w kole kulka. Moja ekipa miała coraz bardziej czerwone twarze i błyszczące oczy, Harold wygrał stówę, Marion utopiła dwie stówy, idą do kasy wymieniać żetony. Przypomnieli sobie i o mnie, a jakże: dostałem dwie plastikowe tabliczki. Za trzecim obrotem koła dopchałem się wreszcie do krawędzi stołu. I bach: czarne osiemnaście, niech się dzieje co chce!

Ocknąłem się kiedy krupier przepychał w moim kierunku górkę tych plastikowych potworków. Pamiętam, że rzuciłem mu żeton bodaj o wartości dwudziestu franków, drań wydął wargi i nawet się nie uśmiechnął. Zgarnąłem resztę i już wiedziałem, że w tej sali interesuje mnie wyłącznie okratowana kasa. Ponura urzędniczka zza stalowego pręta pyta w jakiej wypłacać walucie. American dollars, naturallement! Wyszło 480. Złożyłem banknoty i wyszedłem na niewysokie schody. Właściwie wtedy o ile pamiętam najbardziej chciało mi się do domu. W roku 1978 w Polsce prawie pięćset dolców to była fortuna.

Wracaliśmy we wspaniałych nastrojach, Belgom też poszło jak z płatka, Marion odkuła się, Harold przetestował jakiś tajemniczy system, który przyniósł mu prawie dwa tysiące dolców, jechał wychylony przez szybę i po prosty rzygał nadmiarem taniego wina ze szczęścia. A gdy wypluł co miał do wyplucia – wlewał nowe. Guzik mnie to obchodziło. Kombinowałem jak kupić samochód, zamienić bilet lotniczy z Paryża na podróż drogową do Polski. Tydzień późnie prysły zmysły: pomiędzy Paryżem, a Warszawą znajdował się stwór o nazwie DDR. Urzędnik ich paryskiej ambasady spojrzał w mój służbowy paszport i rzucił krótkie „Nein”. Socjalistyczne przedsiębiorstwo prasowe, którego byłem małą, nieistotną częścią powierzyło mi bilet lotniczy – miałem obowiązek wracać samolotem. Koniec rozmowy.

I jak, Okrutny Zenonie – jestem dostatecznie światowy?