Panslawizm czy Cywilizacja Słowiańska?

Krzysztof J. Wojtas · Nowy Ekran

Cywilizacja Słowiańska

Jeśli zatem rozważać słowiańską wspólnotę kulturową, to można to czynić jedynie na bazie wartości.

W opracowaniu podstaw idei Cywilizacji Polskiej wskazuję na istotną rolę, jaką pełnią zwyczaje. Znamiennym jest tradycja Wigilii Bożego Narodzenia. Ważnym jest spostrzeżenie, że forma obchodzenia tej uroczystości występuje jedynie wśród narodów słowiańskich. Wszelkie próby łączenia genezy powstania i formy obchodzenia święta z tradycjami żydowskimi, czy ludów europejskich,  budzi istotne zastrzeżenia wskazujące na sztuczność takich prób. To święto ma genezę we wspólnych początkach plemion słowiańskich a pochodzącą z ludów aryjskich kształtujących swe oblicze kulturowe na terenach obecnej Persji.

Przesłaniem jest stosunek do otaczającej rzeczywistości, gdzie „bliźnim” jest nie tylko drugi człowiek, ale i cały otaczający nas świat.

Aryjska tradycja tworzenia zasad współżycia na drodze wieców, gdzie przedstawiano różne stanowiska w danej sprawie, aby dojść do konsensusu – stąd właśnie się wywodzi.

Tylko bowiem przy traktowaniu strony jako równego partnera można uwzględniać jego opinię przy ustalaniu zasad. Zasady zatem nie są wymuszonym prawem ( prawo jest tworzone na bazie przekonania o słuszności racji jego twórcy, a zatem przekonania o jego nadrzędności), a relacją między równymi podmiotami. W tej linii rozważań także świat przyrody jest partnerem i jego interesy winny być uwzględniane.

Mamy zatem do czynienia z głęboko umocowanym personalizmem, co jest blisko powiązane z nauczaniem Chrystusa, ale przy  braku nici łączącej z judaizmem, co należy podkreślić.

W tym sposobie rozumowania należy upatrywać bliskich powiązań chrześcijaństwa ze słowiańszczyzną.

W odniesieniu do Polski znamienne są słowa ks. kard. Wyszyńskiego, że Polska (ale i inni Słowianie) była podobna roli przygotowanej na przyjęcie ziarna – nauki Chrystusa.

Także sposób przestrzegania przyjętych zasad oparty na honorze – może dotyczyć tylko równych partnerów. Personalizm to zatem podstawowa cecha słowiańskiej jedności kulturowej.

Spośród państw słowiańskiej tradycji – jedynie w Polsce wytworzona została państwowość oparta na przytoczonych zasadach. Także nie doskonała, ale mająca szansę na rozwój. To, że jest to właściwy kierunek wskazują dzieje – błyskawiczny (jak na owe czasy) wzrost potęgi Rzeczpospolitej, ale także dobrobyt mieszkańców o czym często (i to świadomie) się zapomina.

Cywilizacja Polska przestała się rozwijać pod naporem Cywilizacji Katolickiej. Takie są realia wynikające z okoliczności historycznych.

Obecnie dotychczasowy system organizacji życia społecznego (związany z kultura Zachodu) zbliża się ku wyczerpaniu dalszych możliwości rozwojowych. Potrzebne jest nowe otwarcie.

System rosyjski także nie daje impulsu rozwojowego; Rosja jest zbyt mała pod względem ilości mieszkańców, aby dała sobie radę z przywództwem w świecie słowiańskim na dotychczasowych zasadach  - narzucania swego „starszeństwa”. Zwłaszcza wobec naporu chińskiego.

Świat słowiański winien powrócić do  korzeni i utworzyć własną odrębność opartą na wartościach – Cywilizację Słowiańską.

Jest faktem, że w Polsce najlepiej i najpełniej zachowały się wartości leżące u podstaw odmienności. Jednak, jeśli polski system może być wzorem, to odmienności występujące w Rosji, czy na Ukrainie wskazują na potrzebę różnych rozwiązań stosownych okolicznościom. Różnice są zbyt duże, aby mogły być pomijane; „pojednanie” to bardzo odległa perspektywa i możliwa jedynie przy dużym i wytrwałym dążeniu do przezwyciężania zaszłości.

Ważne, aby został zachowany kierunek. Tylko bowiem przy odwołaniu do wspólnych podstaw i wartości Cywilizacja Słowiańska może powstać. I tylko wtedy będzie w stanie sprostać wyzwaniom jakie stoją przed państwami naszego regionu.