Polska Racja Stanu - cywilizacyjnie

słowa kluczowe: Polska racja Stanu, cywilizacja, prawo, władza.
Cywilizacja Polska - dyskusje	2013.11.27 00:25

Polska Racja Stanu - cywilizacyjnie	Krzysztof J. Wojtas

W poprzedniej notce określona została racja bytu. To jednak musi znaleźć wyraz w postaci przeniesienia na grunt określonych realizacji faktycznie istniejących.
O ile racje formalne, te pierwotne, czyli pochodzące od Stwórcy, nie są dla nas jednoznaczne – należałoby je traktować na podobieństwo idei platońskich – to odwołując się do ludzkiej wiedzy i doświadczenia, można pokusić się o twierdzenie, że powodem tworzenia wspólnoty jest realizacja celu perspektywicznego istnienia człowieka. Określając ten cel tworzona jest wokół niego otoczka zależności kształtująca system filozoficzny. Na tej podstawie powstaje rozumienie wartości. To zaś stanowi podstawę tworzenia instytucji życia publicznego. Spójnie traktowane wszelkie przejawy aktywności życia w społeczeństwie kształtują cywilizację. W potocznym rozumieniu i odczuwaniu, cywilizację uważamy za byt oddziałujący na duże grupy ludzkie – ponadnarodowe i obejmujące swym zasięgiem duże terytorium. Nie wydaje się to prawdziwe; nie populacja i terytorium, a spójność zasad postępowania i odniesień sytuacyjnych stanowi o cywilizacyjnej odrębności. Mogą zatem istnieć cywilizacje o bardzo ograniczonym zasięgu, jednak z zastrzeżeniem, że brak terenu działania (terytorium), stanowi czynnik degenerujący. (Ta kwestia znajdzie zapewne swe miejsce w szerszym ujęciu tematu). Czy istnieje możliwość powstania cywilizacji w jakiejś enklawie np. na terenie trudnodostępnym, z ograniczonym kontaktem ze światem zewnętrznym? Jest to możliwe, ale należy zauważyć, że o sile idei cywilizacyjnej stanowi jej zdolność do rozszerzania swego wpływu względem wszelkich czynników zmiennych i uwzględnianie / dostosowanie się do własnej doktryny. Brak odpowiedzi na bodziec zewnętrzny (np. wpływ kontaktu z inną cywilizacją o szerszym odniesieniu do rzeczywistości może powodować upadek cywilizacji. Taka cywilizacja, jeśli nie nastąpi utożsamienie celu systemu filozoficznego, może z czasem odbudować się po usunięciu niezgodności i utworzeniu własnych interpretacji problemowej. Wielką zasługą prof. Konecznego, prekursora historiozofii, jest stwierdzenie, że o odmiennościach cywilizacji stanowi stosunek do podstawowych wartości – prawdy, dobra i piękna; do tychże profesor dodał dobrobyt i zdrowie, co w sumie tworzy słynny quinkunks cywilizacyjny. To przełomowe twierdzenie, gdyż jeszcze obecnie znajdują się jego przeciwnicy upatrujący podstaw tworzenia cywilizacji w religii, czy też w wielkich postaciach historycznych. Doceniając geniusz prof. Konecznego nie można pominąć kwestii sposobu traktowania tych wartości; czy są one obiektywne, czy relacyjne? W swoich pracach prof. Koneczny traktuje je jako obiektywne, a występujące odmienności, jako wynikające z braku pełnego ich ukształtowania i rozumienia w poszczególnych odmianach. Pełne rozumienie wartości, a przynajmniej bliskie pełni, wg prof. Konecznego, występuje jedynie w Cywilizacji Łacińskiej. Takie stawianie sprawy budzi zastrzeżenia już to z racji, że Cywilizacja Łacińska nigdy i nigdzie nie zaistniała w rzeczywistości w formie realizacyjnej. Ten byt jest ideą powstałą w myśli profesora jako próba dostosowania do czasu i okoliczności. Najbliższą i jedyną próbą budowy cywilizacji opartej na wskazaniach odtwarzanych przez prof. Konecznego była Cywilizacja Polska w formie podstaw kształtujących Rzeczpospolitą. Tę myśl starałem się wskazać i uzasadnić w książce „Cywilizacja Polska”. Jeśli zatem rozpatrywać podstawy istnienia Polskiej Racji Stanu, to należy je oprzeć o cywilizacyjną odmienność polskich rozwiązań. Skąd i w jaki sposób polska odmienność cywilizacyjna powstała? Na czym jest oparta? Jaki jest stosunek do wartości? To pytania, które powinny znaleźć odpowiedź w całym cyklu rozważań, do czego zapraszam wszystkich. Bo tylko tą drogą możemy sięgnąć rozumienia całego spektrum współzależności. Bogactwo form pozwoli lepiej rozumieć i głębiej ukształtować rozumienie polskości.