Kolejna hagada?

www.wprost.pl

pl.wikipedia.org

wywiadowcy.pl

Pan się do końca nie załapał, bo był pan wtedy w klasie maturalnej, a nie na uczelni.

Ale dla mnie było oczywiste, że to pałowanie studentów jest czymś złym.

Kto konkretnie sprawił, że młody Paweł Śpiewak wybrał socjologię?

Spory i czysto negatywny wpływ mieli nauczyciele. Pamiętam wuefistę, który kibicował biciu studentów. Mówił „dobrze tak tym gnojom”.

Wniosek z jego słów, że prymitywnej propagandzie ulegają przede wszystkim prymitywy.

A widzi pan, nieprawda. Bo potem był matematyk, starszy inteligentny pan. W sobotę tłumaczył nam, że to tylko walka frakcyjna wewnątrz partii. W niedzielę 10 marca pojawił się artykuł w koncesjonowanym PAX-owskim „Słowie Powszechnym”, które tłumaczyło, że winni są Żydzi. Od poniedziałku ten sam nauczyciel dostosował się do nowej linii propagandy. Uderzyło mnie, że bez problemu błyskawicznie kupił ten język. Chciałem zrozumieć, jak to się stało.

Zetknął się pan wtedy z agresją antysemicką w związku z tym, że pana ojciec był Żydem?

W stosunku do mnie nie, ale wobec sąsiadów tak. To było potworne, bo dotyczyło ludzi, którzy cudem przeżyli wojnę i po latach ukrywania się mieli ogromną traumę. Nagle psychologicznie wtłoczono ich z powrotem w sytuację skrajnego osamotnienia. Zaczęło mieć znaczenie też to, że ktoś się urodził w rodzinie żydowskiej, a ktoś nie.

Zetknął się pan z agresją antysemicką po 1989 r. w Polsce?

Tak, oczywiście.

Żyjąc w Warszawie?

Tak.

Mówię o agresji ulicznej. Nie o takiej, że ktoś napisał w internecie albo list przysłał.

Ja też mówię o takiej agresji. Że ktoś podszedł i powiedział „dla ciebie to my uruchomimy Auschwitz”.

Zdarzyło się tak?

Tak. Nie traktuję tego jako czegoś nadzwyczajnego, choć irytowało mnie, kiedy moi koledzy posłowie to całkiem bagatelizowali. Wkurzało mnie, że oni nie mogli pojąć, że w Polsce istnieją regularni zorganizowani faszyści. To przecież widoczne gołym okiem. Choć wcale nie to jest najgorsze.

Otwarty antysemityzm nie jest najgorszy?

Nie dzisiaj. Przed czymś takim łatwiej się obronić. Otwarta agresja sprawia, że sytuacja jest klarowna. Gorszy rodzaj antysemityzmu opiera się na mimochodem rzucanych uwagach: wiesz, jego ojciec to był Żydem. Wniosek był oczywisty, że Żyd nie może przestać być Żydem. Pamiętam rozmowę w poprzedniej kadencji z pewnym bardzo znanym posłem. W pewnym momencie stwierdził: „wiesz, ten PiS to Żydzi”. Ja jąkam się zdziwiony: „Ej, zaraz, skąd?” A on: „No wiesz, spójrz na nazwisko, choćby taki Wassermann. Albo Dorn”.

To poseł PO demaskował Żydów?

Tak, ale to jeden z przykładów. Pewna pani profesor, znana działaczka feministyczna, mówiła mi kiedyś: „wiesz, ci co robią karierę, to Żydzi”. W ten sposób tworzy się obraz państwa rządzonego przez Żydów. Trzeba mieć rasistowską wyobraźnię, by sugerować, że o karierze decydują jakieś ukryte cechy, przynależność lub pochodzenie. Ale nie to najbardziej mnie drażni. Irytujący jest taki rodzaj protekcjonalnego zainteresowania. Pytanie: „a co u was, święta trochę inaczej? A chrzci się nożykiem?”.

Nie przesadza pan?

Nie. To takie stygmatyzowanie ludzi. Podskórne sugerowanie: „wiesz, on ma w rodzinie wstydliwą tajemniczą i przez to też jakoś pociągającą swoją dziwnością chorobę”.

A może po prostu wielu ludzi nieumiejętnie stara się okazać, że nie są antysemitami.

Mówię o ludziach, którzy zachowują się z ewidentną wyższością. Faktycznie są też tacy, którzy starają się za wszelką cenę dowieść swojej sympatii czy empatii dla Żydów.

wywiadowcy.pl