Historia Żydów

NWO - Czego Polak winien się wystrzegać, co powinien wiedzieć, cz. VI

Teraz trochę o tym, co historia mówi o żydach w Polsce: 

Słowianie w tym Polacy swoje pierwsze spotkania z żydami mieli w tragicznych i dramatycznych dla nas okolicznościach. Żydzi (głównie z Chazarii) porywali nas w niewolę i handlowali do Bizancjum i Arabii. Faktycznie byliśmy wtedy, a to nie było przecież tak dawno temu, prawdziwymi białymi murzynami. Słowianie z Rosji bardziej i dłużej się wycierpieli, stąd niechęć i pamięć do żydów większa. W Polsce udało się żydom przypodobać i być użytecznymi na królewskich dworach, stąd łaska pańska świeciła nad nimi już od Mieszka.

 Brakteat (blaszana bita moneta) Mieszka III Starego z napisem w jęz. polskim/knaan** pisanym alfabetem hebrajskim. Można na nim odczytać ...משקא קרל – Mieszko król... 

 Dobre warunki dla kulturowego i intelektualnego rozwoju żydowskiej wspólnoty w Polsce miały wpływ na cały judaizm. Niektórzy żydowscy historycy uważają że samo słowo "Polska", w języku hebrajskim wymawiane Polania lub Polin było dla Żydów "dobrym omenem". Działo się tak, ponieważ Polania można było rozbić na trzy słowa hebrajskie: po ("tutaj"), lan ("mieszka"), ya ("Bóg"; dokładniej – początek tetragramu JHWH), a słowo Polin na dwa: Po ("tutaj"), lin ("odpocznij"). Wynikało z tego, że Polska jest dobrym miejscem dla Żydów. Od czasu panowania Zygmunta I Starego, aż do czasu holokaustu Polska była centrum żydowskiego życia religijnego.

Tolerancyjna polityka władców Polski przyczyniła się do tego, że Polskę określano jako niebo dla szlachty, czyściec dla mieszczan, piekło dla chłopów i raj dla Żydów [w: Joanna Tokarska-Bakir: Żydzi u Kolberga (pol.); w:Rzeczy mgliste. Eseje i studia(on-line), 2004].

Trzeci statut litewski (1588) "O główszczyznach i nawiązkach ludzi nieślacheckiego stanu" istnieje zapis: "jeśliby Żyd który albo Żydówka do wiary chrześcijańskiej przystąpili, tedy każda osoba i potomstwo ich, za szlachcica poczytywani być mają". Zapisy tego statutu obowiązywały aż do 1840 roku, przy czym sejm 1768 roku potwierdził wszystkie dotychczas nadane przywileje szlacheckie rodzinom neofickim (w: Towarzystwo Genealogiczne Centralnej Polski – materiały)

Jednak raj ten nie mógł trwać bez końca, ich nadwyrężona uprzywilejowana pozycja względem rodzimej ludności słowiańskiej, którą żydzi bez skrupułów chciwie podbijali coraz wyżej musiała skończyć się gniewem upośledzanych społecznie Słowian.Sam Chmielnicki podczas powstania miał powiedzieć, że „Polacy sprzedali jego ludzi jako niewolników w ręce tych przeklętych Żydów”. Wydarzenie to (nazywane Gezerah - "wielka katastrofa") uznawane jest przez historyków żydowskich za symboliczną datę zakończenia pomyślnego okresu w historii polskich Żydów. Polacy walczący później ze szwedzką nawałą bardzo często oskarżali żydów o współpracę z najeźdźcą. Nie miał dla nich litości także Stefan Czarniecki, którego wojska zabiły w latach 1655-1660 setki starozakonnych.

W Polsce zakładano ogromną liczbę jesziwot – wyższych szkół talmudycznych. Stojący na ich czele rabini mieli tytuły rektorów. Najważniejsze takie szkoły istniały w Krakowie, Lublinie, Poznaniu i innych dużych miastach.

Polscy rabini, doskonale wykształceni w uczelniach talmudycznych, stali się nie tylko interpretatorami żydowskiego prawa, ale również duchowymi doradcami, nauczycielami, sędziami i prawnikami. Ich autorytet pozwalał im być przywódcami swoich wspólnot i odpowiadać na najbardziej abstrakcyjne pytania dotyczące przestrzegania postanowień Halachy – żydowskiego prawa religijnego. Jego wpływ na życie polskich Żydów nie ograniczał się jedynie do synagogi, ale obejmował także dom i szkołę.

W pierwszej połowie XVI wieku do Polski z Czech trafiło nauczanie talmudyczne, głównie za sprawą szkoły Jakuba Pollaka, twórcy metody studiowania tekstu nazywanej Pilpul.

Powszechne były gorące dyskusje na tematy religijne pośród uczonych sław. Wilno, nazywane Jerozolimą Północy, stało się jednym z największych na świecie ośrodków studiów talmudycznych. W tym samym czasie popularność zdobywała Kabała***, której studiowaniu poświęcali się m.in. Mordechaj Jaffe i Joel Sirkes. Okres wielkiego rozwoju został jednak brutalnie przerwany przez powstanie Chmielnickiego i potop szwedzki.

W państwach zaborczych żydzi stali się zwykłymi podatnikami i poborowymi. W efekcie konieczne stało się włączenie ich do rejestru obywateli. W Rosji i Austrii od 1791, a w Prusach od 1797 trwał proces rejestracji Żydów i nadawania im nazwisk. W Austrii i Prusach nazwiska tworzyli zwykle urzędnicy, co doprowadziło do powstania brzmiących banalnie bądź nawet śmiesznie rodów Apfelbaumów, Rosenblumów, Weingartenów, Goldfarbów, Silbersteinów itd. Inaczej wyglądała sytuacja w Rosji, gdzie dużą popularnością cieszyło się przyjmowanie nazwiska od miejscowości pochodzenia lub szlacheckiego nazwiska właściciela majątku, w którym dany Żyd pracował. W ten sposób powstały nazwiska takie jak Warschauer, Wiener, Posner, Minsker, a także zapożyczone od Polaków - Potocki, Czartoryski, czy Wiśniowiecki.

W XIX wieku na ziemiach polskich rozpoczęło się żydowskie oświecenie – Haskala. Ruch ten przywiązywał dużą wagę do świeckich idei i wartości. Zwolennicy Haskali, nazywani Maskilim, opowiadali się za asymilacją i integracją z kulturą kraju, w którym przebywali. W tym samym czasie istniała jednak inna szkoła – ruch Mussar, stawiający na tradycję, mającą być odpowiedzią na zdarzające się tu i ówdzie prześladowania. Polscy Żydzi generalnie znajdowali się pod mniejszym wpływem Haskali, skupiając się raczej na budowaniu wewnętrznego życia religijnego bazującego na Halasze ("Żydowskim prawie"). Wykorzystywał je judaizm ortodoksyjny, chasydzki, jak również syjonizm religijny, powstały w późnych latach XIX wieku ruch Mizrahi. Haskala i dyskusja, którą wywołała, spowodowała powstawanie wielu ruchów politycznych wewnątrz wspólnoty żydowskiej. Prezentowały one wiele punktów widzenia i wizji przyszłości żydostwa, uczestnicząc w lokalnych wyborach. Popularny stał się syjonizm, propagowany przez takie ugrupowania jak socjaliści z „Poalej Syjon”, przywiązani do tradycji religijnej w Mizrahi, jak również tzw. Ogólni Syjoniści, dla których poparcie gwałtownie wzrastało. Natomiast asymilację i prawa pracowników wspierała antysyjonistyczna partia Bund, a tzw. fołkiści – kulturową autonomię i opór wobec asymilacji. W 1912 powstała żydowska partia religijna, Agudat Israel.

Mniejszość żydowska w II Rzeczpospolitej była bardzo podzielona pod względem politycznym. Jeszcze przed odzyskaniem niepodległości powstało szereg stronnictw często o charakterze ponadpaństwowym których działacze spotykali się na międzynarodowych kongresach. Najlepszym przykładem tego typu ugrupowania była „Organizacja Syjonistyczna”.

W czasie tzw. kampanii wrześniowej w 1939, na 3 474 000 żydów w Polsce, tylko ok. 120 tys. obywateli polskich narodowości żydowskiej lub żydowskiego pochodzenia wzięło udział w walkach z Niemcami i Sowietami, będąc żołnierzami polskiej armii. Ustalono, że w czasie całej II wojny światowej, 32 216 żydowskich żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego zginęło, a ok. 61 tys. zostało wziętych do niewoli przez nazistów, większość z nich nie przeżyła (Władysław Bartoszewski: Polacy - Żydzi - wojna - okupacja (pol.). w:Polacy - Żydzi 1939-1945. Wybór źródeł, 2001)

Pośród polskich oficerów zamordowanych przez NKWD w Katyniu w 1940, było ok. 450 Żydów. Jednocześnie duża część Żydów sympatyzowała z reżimem komunistycznym, co stało się powodem późniejszych tarć polsko-żydowskich na obszarach wschodnich.

 W latach 1939-1941 między 100 a 300 tys. polskich Żydów zostało deportowanych z ziem polskich okupowanych przez Sowietów, w głąb Związku Radzieckiego. Niektórzy z nich, zwłaszcza polscy komuniści (np. Jakub Berman), przenieśli się dobrowolnie. Jednakże większość została siłą osadzona w gułagu. Niewielkiej grupie (ok. 6 tys.) udało się opuścić ZSRR w 1942, będąc częścią armii generała Władysława Andersa. Pośród nich był m.in. późniejszy premier Izraela, Menachem Begin. W czasie gdy 2 Korpus Polski przebywał w Brytyjskim Mandacie Palestyna, 67% (2972) żydowskich żołnierzy zdezerterowało. Wielu z nich przyłączyło się do Irgunu, żydowskiej organizacji paramilitarnej.

22 czerwca 1942 rozpoczęła się masowa deportacja żydów do obozu zagłady w Treblince. W czasie następnych 52 dni (do 12 września 1942), około 300 tys. osób zostało przewiezionych pociągami. Deportacja została przeprowadzona przez 50 niemieckich żołnierzy SS, 200 łotewskich żołnierzy z batalionów Schutzmannschaften, 200 ukraińskich policjantów i 2500 członków Żydowskiej Policji Getta. W zamian za współpracę, nietykalność zagwarantowaną pracownikom Judenratu, jak również funkcjonariuszom Żydowskiej Policji i ich rodzinom. Okazało się jednak, że gwarancje te działały tylko przez krótki czas.

Tuż po wojnie w Polsce było ok. 180-240 tys. Żydów, w większości amieszkujących Warszawę (ok. 8 tys.), Łódź (ok. 30 tys.), Szczecin (20-31 tys.), Kraków (ok. 13 tys.) i Wrocław (ok. 90 tys. na Dolnym Śląsku). Wielu polskich żydów uczestniczyło wiernie w budowie reżimu komunistycznego w Polsce w latach 1944-1956, zajmując eksponowane stanowiska w PZPR (np. Jakub Berman – odpowiedzialny za reżimową „naukę”, Hilary Minc – odpowiedzialny był m.in. za odbudowę gospodarki na komunistyczną modłę), aparacie bezpieczeństwa (NKWD, UB) oraz dyplomacji i wywiadzie (Marcel (Marceli) Reich-Ranicki). Po 1956, podczas procesu destalinizacji za rządów Władysława Gomułki, niektórzy żydowskiego pochodzenia funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa, m.in. Roman Romkowski (właśc. Natan Grunspau-Kikiel), Józef Różański (właśc. Józef Goldberg), czy Anatol Fejgin, zostali osądzeni pod zarzutami "nadużywania siły" i torturowania polskich antykomunistów. Wielu z nich trafiło do więzień. Niektórzy pozostali bezkarni, zwłaszcza poza granicami Polski, m.in. Stefan Michnik, Helena Wolińska, Salomon Morel. Funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa, Józef Światło (właśc. Izak Fleischfarb), po prawdopodobnie sfingowanej ucieczce na Zachód w 1953, za pośrednictwem Radia Wolna Europa, ujawniał metody stosowane przez UB, co doprowadzić miało do wewnętrznych czystek w partii po śmierci Stalina. Akcja destalinizacji sterowana była bezpośrednio z Moskwy w wyniku której żydzi – ci wierni stalinowcy, zaczęli być usuwani z ważnych stanowisk państwowych w całym obozie komunistycznym państw Układu Warszawskiego.

W późnych latach 70. szereg osób o żydowskim pochodzeniu, mających za co nienawidzić postalinowską PZPR, zaangażowało się w działalność nielegalnych grup opozycyjnych (m.in. Adam Michnik, Karol Modzelewski, Bronisław Geremek, Ludwik Cohn, Aniela Steinsbergowa, Seweryn Blumsztajn). Szczególnym centrum takiej opozycji był KOR (Komitet Obrony Robotników) założony przez Antoniego Macierewicza. W momencie upadku komunizmu w Polsce w 1989, w kraju mieszkało, ok. 5-10 tys. żydów.

Po 1989 żydowskie życie religijne w Polsce odżyło m.in. dzięki pomocy Fundacji Ronalda S. Laudera. Polska żydowska wspólnota wyznaniowa zatrudnia dziewięciu rabinów (ZGWŻ – 5, Beit Warszawa – 2, Chabad-Lubavitch – 2), zarządza rosnącą ilością szkół, urządza obozy letnie, a także wydaje szereg czasopism i innych publikacji. W 1993 powstał Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, którego głównym celem jest organizacja religijnego i kulturowego życia członków wspólnoty żydowskiej w Polsce.

Na Uniwersytecie Warszawskim i Jagiellońskim powstały żydowskie programy akademickie. W Krakowie powołano do życia Fundację Judaica, która sponsorowała szereg kulturowych i edukacyjnych programów przeznaczonych dla Polaków. Rząd Polski (czyli polscy podatnicy) sfinansuje wybudowanie Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie o koszcie 100 mln zł.

Groby cadyków są odwiedzane przez tysiące chasydów, np. grób rabina Cwi Elimelecha z Dynowa, ohel Elimelech z Leżajska czy Dawida Bidermana z Lelowa.

Spośród państw bloku komunistycznego, które (z wyjątkiem Rumunii) zerwały stosunki dyplomatyczne z Izraelem w 1967, Polska była pierwszym, które je wznowiła (w 1986) i w pełni przywróciła (w 1990). Stosunki międzyrządowe obu krajów są wzorowe, co zaowocowało wzajemnymi wizytami prezydentów i ministrów spraw zagranicznych.

Polscy politycy żydowskiego pochodzenia sprawowali w III RP ważne funkcje państwowe: Bronisław Geremek był ministrem spraw zagranicznych w latach 1997-2000, Adam Daniel Rotfeld był szefem tego resortu w 2005, Stefan Meller w okresie 2005-2006, Marek Borowski pełnił funkcję wicepremiera i ministra finansów w okresie 1993–1994 oraz marszałka Sejmu w latach 2001–2004, a Ludwik Dorn był w latach 2005–2007 wicepremierem oraz ministrem spraw wewnętrznych i administracji, a także marszałkiem Sejmu w 2007 r. Nie wspominając już o takich tuzach polskiej polityki jak: Kwaśniewski, Mazowiecki, Wałęsa, Balcerowicz, Kaczyńscy.

W Oświęcimiu otwarto synagogę Chewra Lomdei Misznajot i Centrum Żydowskie. Synagoga, jedyna która ocalała w mieście po II wojnie światowej, jest kulturowym i edukacyjnym centrum, w którym przybysze mogą modlić się i uczyć o historii wspólnoty żydowskiej zamieszkującej przedwojenny Oświęcim. Bożnica ta była pierwszym obiektem zwróconym przez państwo polskie wspólnocie żydowskiej po wejściu w życie w 1997 ustawy dotyczącej restytucji własności żydowskiego mienia. W 2010 r. rozpoczęto poważne prace przebudowy centrum Kielc, by doprowadzić do restytucji tamtejszej bożnicy, używanej dotąd jako Archiwum Państwowe.

Zgodnie z Centrum Mojżesza Schorra, Polskę zamieszkuje obecnie ok. 100 tys. żydów, spośród których 30-40 tys. jest w bezpośredni sposób związanych z kulturą bądź religią żydowską.

Powyższe zaczerpnięto ze strony Wiki w dniu 04.03.2011 r. tutaj

Co współczesnych nowych żydów na pewno wyróżnia od innych grup, to wyjątkowa i silna wspólnotowa tożsamość i solidarność, której Polacy akurat nie mają zupełnie. Ta ich „collective identity” jest oparta na rozumieniu siły płynącej z jedności w czym ich wspólnotowa księga Talmud utrzymuje w specjalnego rodzaju pewności i uniesieniu – o tym w następnej części.